Lingua   

Portella della Ginestra

Ignazio Buttitta
Pagina della canzone con tutte le versioni


OriginaleVersione completa
PORTELLA DELLA GINESTRA

Nta lu chianu dâ Purtedda chiusa a 'n menzu a ddu' muntagni
c'è 'na petra supra l'erba pi ricordu a li compagni.
A l'addritta nni 'sta petra a lu tempu di li Fasci (1)
un apostulu parrava di lu beni pi cu nasci.
E di tannu finu a ora a Purtedda dâ Ginestra
quannu veni 'u primu maggiu 'i cumpagni fannu festa...

E Giulianu lu sapìa ch'era 'a festa di li poveri,
'Na jurnata tutta suli doppu tantu tempu a chiòviri
Cu ballava, cu cantava, cu accurdava li canzuni
E li tavuli cunzati di nuciddi e di turrùni!

Ogni asta di bannera, era zappa, vrazza e manu
Era terra siminata, pani càudu, furnu e granu.

La spiranza d'un dumani chi fa 'u munnu 'na famigghia
La vidèvunu vicinu e cuntavunu li migghia,
l'uraturi di ddu jornu jera Japicu Schirò,
dissi: « Viva 'u primu maggiu », e la lingua ci siccô.

Di lu munti 'i la Pizzuta ch'è l'artura cchiù vicina
Giulianu e la so banna scatinô 'a carneficina.

A tappitu e a vintagghiu,
mitragghiavunu la genti
Comi fauci chi meti
cu lu focu 'ntra li denti,
c'è cu cianci spavintatu,
c'è cu scappa e grida ajutu,
c'è cu jetta 'i vrazza a l'aria
a difìsa comu scutu..

E li matri cu lu ciatu,
cu lu ciatu - senza ciatu:
– Figghiu miu, corpu e vrazza
comu 'nchiommur' aggruppatu!

Doppu un quartu di ddu 'nfernu, vita, morti e passioni,
'i briganti si nni jeru senza cchiù munizioni,
arristàr a menzu ô saŋŋu e 'ntà l'erba di lu chianu,
vinti morti, puvireddi, chi vulìanu un munnu umanu..
E 'nta l'erba li ciancèru matri e patri agginucchiati,
cu li lacrimi li facci ci lavàvunu a vasàti.

Epifania Barbatu, cu lu figghiu mortu 'nterra dici:
« A li poveri, puru ccà, ci fannu a guerra... »
Mentri Margarita la Glisceri, ch'era ddà cu cincu fìgghi
arristô morta ammazzata, e 'nto ventri avea 'u sestu figghiu...

'A 'ddu jornu, fu a Purtedda, cu ci va doppu tant'anni,
vidi morti 'n carni e ossa, testa, facci, corpa e jammi,
vivi ancora, ancora vivi e 'na vuci 'n celu e 'n terra,
e 'na vuci 'n celu e 'n terra: O justizia, quannu arrivi?
O giustizia, quannu arrivi?!!
PURTEDDA DÂ GINESTRA

« Chista è la pagina cchiù nìura di la storia di lu banditu Giulianu.
Lu primu maggiu 1947, misu a capu di la so banda, fici sparari
supra li contadini di la Chiana, di San Cipireddu e di San Ciuseppi Jatu,
riuniti a la Purtedda pi festeggiari la festa di li lavuratura.
Li mandatari spiravanu di fermari l'avanzata di li cuntadini poviri;
Giulianu e la so banda d'ottèniri la libertà e d'acquistari mèriti e gloria...»

Nni lu chianu di Purtedda, chiusu anmènzu a ddu' muntagni,
c'è 'na petra supra l'erba pi ricordu a li cumpagni.
A la dritta, nni 'sta petra, a lu tempu di li Fasci,
un apostulu parrava, pe lu beni di cu nasci.
Era Nicola Barbatu, lu medicu socialista di la Chiana di li Greci.....
A lu primu d'ogni maju, nni 'dda petra c'èu raduni:
ddu' paroli pi speranza, pi cunzolu a li dijùni.

E cu chiddi di la Chiana, cu li robbi di vellutu,
li fidili, di luntanu, vennu a còmpiri lu vutu.

C'era fudda 'dda matina - lu sapeva Giulianu!
ma la fudda 'un lu sapeva e ballava nni 'ddu chianu.
Cu cantava, cu sunava, cu accurdava li canzuni
e li tavuli cunsàti di simènzi e di turrùni!

Piccirìddi addormentati nni lu pettu di li matri,
Piccirìddi in cavuseddu nni li spaddi di li patri.

Scecchi e muli senza sedda, attaccati a li carretti,
e li cani scapulàti 'nmenzu a robbi e bicicletti.

Zitu e zita cu la manu nni la manu cu li caddi,
Zitu e zita chi camìnano, e si strìcanu li spaddi.

E nta l'aria li sciàuri di ginestra tra li spini,
nni lu suli c'abbruciava li speranzi cuntadini.

Ogni asta di bannera, un marruggiu di zappuni!
Nni la terra siminata: la miseria 'nginucchiuni!

Quandu vinni l'uraturi acchianô supra 'dda petra
E la folla: "viva! viva!" comu terra chi si spetra.

L'uraturi di 'ddu jornu era Japicu Schirò
Dissi appena ddu' paroli e la lingua cci siccô!

Di lu munti 'i la Pizzuta, ch'è rimpèttu di lu chianu
spara, supra di la fudda, cu la banna, Giulianu.

A tappìtu e a vintàgghiu
mitragghiàvinu li genti;
comu fàuci ca mèti
cu lu focu nni li denti.
Spavintati pi lu chianu
Scappa ognunu e 'un sapi unni
Lu marusu cristianu
jetta focu e grapi l'unni.
C'è cu chiama, c'è cu cerca,
c'è cu chianci e grida ajutu!
Cu li vrazzi jsa all'aria,
pi difìsa, comu scutu.

E li matri cu lu sciatu,
cu lu ciatu -senza ciatu:
– Figghiu miu, e corpu e vrazza,
comu nchiummar' aggrappatu.

Supra l'àutu - li banditi, di li petri arriparàti,
nun allentanu lu focu: bummi a manu e mitragghiàti!

C'è cu cadi e nun si susi chiudi l'occhi e resta mortu
Cu si mancia a muzzicùna petri ed erba e quagghia tortu.

C'è cu curri e si lamenta cu li mani a la ferita,
e cu strica terra terra cu lu mussu nni la crita.

Ogni zucca ed ogni petra un riparu a li pirsùni,
e li banchi e li carretti 'na trincera, un bastiuni.

Scecchi e muli pi 'ddu chianu, ca rumpèru li capizzi,
cu li cani pi d'arrèri abbajànnu scantatìzzi.

Doppu un quartu di 'ddu focu: vita, morti e passioni;
li banditi si nni jeru senza cchiù munizioni.

Furu centu li feriti li purtàru a lu paìsi.
Nni li spaddi li cchiù granni, li cchiù nìchi 'n mrazza misi.

E li morti furu vinti! Vinti morti a la Purtedda:
comu pècuri e crapètti, ammazzati supra l'erba.

Supra l'erba li chiancèru figghi e matri scunsulati:
cu li lacrimi, li facci ci lavàvanu a vasàti!

Epifania Barbatu, a lu figghiu mortu 'n terra
ci dicìa: « A li poviri puru ccà cci fannu 'a guerra!».

'Na picciotta cuntadina cu lu figghiu nni li vrazza:
«A sett'anni t'ammazzaru, figghiu miu! Diventu pazza!!».

Pi discrìviri 'sta straggi ci vulìssi un romanzeri:
'sta chitarra 'un sapi chiànciri, malidittu 'stu mesteri!

Margarita la Clisceri, ch'era ddà cu cincu figghi,
arristô cu l'occhi aperti abbrazzata a tutti e cincu!
Nni li vrazza di la morta un sugghiùzzu di 'nnucènti:
lu cchiù nicu, ntra la panza, chianci sulu e nun si senti!

Si vui jti a la Purtedda, ascutàti chi vi dicu:
nni la panza di so matri chianci ancora lu cchiù nicu!

E li morti sunnu vivi, li tuccàti cu li manu:
cu murìu a la Purtedda -fu la mafia e Giulianu!


Pagina della canzone con tutte le versioni

Pagina principale CCG


hosted by inventati.org