Kartka z dziennika Akcji
Władysław Szlengel| La traduzione italiana di Laura Quercioli Mincer, da "Władysław... | |
| KARTKA Z DZIENNIKA AKCJI 10 sierpnia Dziś widziałem Janusza Korczaka Jak szedł z dziećmi w ostatnim pochodzie, A dzieci były czyściutko ubrane, Jak na spacerze w ogrodzie. Nosiły czyste fartuszki świąteczne, Które dzisiaj już można dobrudzić, Piątkami Dom Sierot szedł miastem, Knieja tropionych ludzi. Miasto miało twarz przerażoną, Masyw dziwnie odarty i goły, Patrzyły w ulice puste okna, Jak martwe oczodoły. Czasem krzyk jak ptak zabłąkany Był dzwonem śmierci bez racji, Apatyczni jeździli rikszami Panowie sytuacji. Czasem tupot i szurgot i cisza, Ktoś w przelocie rozmowę miał spieszną, Przerażony i niemy w modlitwie Stał kościół ulicy Leszno. A tu dzieci piątkami – spokojnie, Nikt nikogo nie ciągnął z szeregu, To sieroty – nikt stawek nie wtykał W dłonie granatowych kolegów. Interwencji na placu nie było, Nikt Szterlingowi w ucho nie dyszał, Nikt zegarków w rodzinie nie zbierał Dla spijaczonego Łotysza. Janusz Korczak szedł prosto na przedzie Z gołą głową – z oczami bez lęku, Za kieszeń trzymało go dziecko, Dwoje małych sam trzymał na ręku. Ktoś doleciał – papier miał w dłoni, Coś tłumaczył i wrzeszczał nerwowo, – Pan może wrócić... jest kartka od Brandta, Korczak niemo potrząsnął głową. Nawet wcale im nie tłumaczył, Tym, co przyszli z łaską niemiecką, Jakże włożyć w te głowy bezduszne, Co znaczy samo zostawić dziecko... Tyle lat... w tej wędrówce upartej, By w dłoń dziecka kule dać słońca, Jakże teraz zostawić strwożone, Pójdzie z nimi... dalej... do końca... Potem myślał o królu Maciusiu, że mu los tej przygody poskąpił. Król Maciuś na wyspie wśród dzikich Też inaczej by nie postąpił. Dzieci właśnie szły do wagonów Jak na wycieczkę podmiejska w Lagbomer, A ten mały z tą miną zuchwałą, Czuł się dzisiaj zupełnie jak Szomer. Pomyślałem w tej chwili zwyczajnej, Dla Europy nic przecież niewartej, że on dla nas w historie w tej chwili Najpiękniejszą wpisuje kartę. Że w tej wojnie żydowskiej, haniebnej, W bezmiarze hańby, w tumulcie bez rady, W tej walce o życie za wszystko, W tym odmęcie przekupstwa i zdrady, Na tym froncie, gdzie śmierć nie osławia, W tym koszmarnym tańcu wśród nocy, Był jedynym dumnym żołnierzem – Janusz Korczak opiekun sieroty. Czy słyszycie sąsiedzi zza murka, Co na śmierć nasza patrzycie przez kratę? Janusz Korczak umarł, abyśmy Mieli także swe Westerplatte. | UN FOGLIO DAL DIARIO DI UNA AKTION Janusz Korczak oggi ho veduto, Nell’ultima marcia andare coi bambini, E i bambini avevano vestiti puliti, Come andassero di domenica al giardino. Avevano grembiulini puliti, da festa, Che ora potranno sporcare, A file di cinque va l’Orfanotrofio, Per la città-giungla di gente braccata. La città aveva il viso atterrito, Un gigante bizzarro, nudo e stracciato, Finestre vuote guardavano la strada, Come orbite di sguardo private. A volte un urlo, come un uccello smarrito, Suonava a martello per la morte insensata, Trainati sui risciò giravano apatici Del nostro ghetto i signori e padroni. Scalpiccio a volte, calpestio, poi silenzio, Qualcuno parlava camminando di fretta, Atterrita e silenziosa, in preghiera In via Leszno si innalzava la chiesa. In fila per cinque marciavano calmi i bambini, Erano orfani: nessuno accorreva per riportarli a casa, Nessuno infilava una mancia in mano ai colleghi dalle divise blu scuro. Sulla Umschlagplatz nessuno interveniva, (1) Nell’orecchio di Szmerling nessuno alitava, Nessuno gli orologi di famiglia raccoglieva Come compenso al lèttone ubriaco. (2) Janusz Korczak guidava la marcia A testa nuda, gli occhi senza paura, A una sua tasca si aggrappava un bambino, In braccio portava lui due piccolini. Giunse un tale di corsa, con un foglio in mano, Parlava e gridava nervoso: -- Venga via! -- Ho una lettera da Brandt! (3) Korczak scuoteva la testa, silenzioso. Cosa doveva stare ancora a spiegare A chi arrivava con la grazia tedesca, come far capire a teste senz’anima cosa significa lasciar solo un bambino. Tutti quegli anni… una vita ostinata, Per dare in mano a un bimbo un piccolo sole. Potrebbe forse lasciarli ora, soli, spaventati? Andrà con loro… avanti… senza timore. Al re Matteuccio anche pensava Cui la sorte risparmiò quel destino, Re Matteuccio nell’isola selvaggia Avrebbe scelto lo stesso cammino. (4) E i bambini andavano ai vagoni come partissero in gita a Lag Ba’Omer, (5) Quel piccolino dal viso spavaldo Si sentiva come un piccolo Shomer. (6) E io pensai in quel momento banale Per l’Europa privo d’ogni valore Che lui per noi, in quel momento, Scriveva della storia la pagina migliore. Che in quella guerra ebraica, vergognosa, nell’onta illimitata, nel fragore insensato, nella lotta ad ogni costo per la vita, nell’abisso del tradimento, del degrado, Sul fronte, dove la morte non da’ onore In quella danza notturna, infernale, C’era un solo soldato valoroso: Janusz Korczak, dei bambini il protettore. Vicini al di là del muro, che dal reticolato Ci osservate ogni giorno morire per niente, ascoltate: Janusz Korczak quel giorno ha mostrato la Westerplatte della nostra gente. (7) |
(2) Mieczysław Szmerling era un capo della polizia ebraica, famoso per la sua brutalità verso i confratelli deportati. Un collaborazionista, insomma, un kapò. Erano gli uomini di Szmerling, insieme a volontari ucraini, estoni e lettoni (i cosiddetti Trawnikimänner o Trawniki, dal nome di un paese dove, oltre al solito campo di concentramente, venivano addestrate le truppe ausiliarie naziste) a fare buona parte del lavoro sporco...
(3) Karl Brandt era un generale delle SS, un medico, responsabile del programma nazista sull'eugenetica. Vicinissimo ad Hitler, fu l'architetto dell'Aktion T4, il programma per eliminare i disabili. Condannato a morte a Norimberga, fu impiccato il 2 giugno 1948.
(4) "Re Matteuccio I. Il re bambino", un romanzo per bambini scritto da Janusz Korczak nel 1923.
(5) Festività religiosa ebraica
(6) Shomer credo che in ebraico letteralmente significhi "guardiano", in particolare di chi ha in custodia persone o cose altrui.
(7) Westerplatte è una penisola alla foce della Vistola, dove sorgeva una fortezza che nel 1939 fu un baluardo dell'inutile resistenza polacca all'invasione nazista.