פּאַפּיראָסן

Herman Yablokof [Herman Yablokoff] / הערמאַן יאַבלאָקאָף

Originale	Traduzione italiana di Riccardo Venturi
פּאַפּיראָסן	SIGARETTE[1]
אַ קאַלטע נאַכט אַ נעפּלדיקע פֿינצטער אומעטום	Una fredda notte, nebbiosa, buio dappertutto,
שטײט אַ ייִנגעלע פֿאַרטרױערט און קוקט זיך אַרום	Un ragazzo in piedi, triste, si guarda attorno.
פֿון רעגן שיצט אים נאָר אַ וואַנט	Dalla pioggia lo protegge solo una parete,
אַ קאָשיקל האַלט ער אין האַנט	Tiene un paniere in mano,
און זײַנע אױגן בעטן יעדן שטום	Ed i suoi occhi chiedono, muti, a ognuno:
איך האָב שױן ניט קײן כּוח מער אַרומצוגײן אין גאַס	Non ho più la forza di camminare per la strada,
הונגעריק און אָפּגעריסן פֿון דעם רעגן נאַס	Affamato e cencioso, fradicio di pioggia.
איך שלעפּ אַרום זיך פֿון באַגינען	Vago qua e là dove capita [2] fin dall'alba [3],
קײנער גיט נישט צו פֿאַרדינען	Nessuno mi dà nulla da guadagnare,
אַלע לאַכן מאַכן פֿון מיר שפּאַס	Ma ridono e si prendono gioco di me.
קופּיטיע קױפֿט זשע קױפֿט זשע פּאַפּיראָסן	Kupitye, [4] comprate le mie sigarette,
טרוקענע פֿון רעגן נישט פֿאַרגאָסן	Asciutte dalla pioggia, non inzuppate,
‫קױפֿט זשע ביליק בנאמנות‬	Compratele dunque, sono davvero [5] poco care,
קױפֿט און האָט אױף מיר רחמנות	Compratele e abbiate pietà di me,
ראַטעוועט פֿון הונגער מיך אַצינד	Salvatemi dalla fame ora.
קופּיטיע קױפֿט זשע שוועבעלאַך אַנטיקן	Kupitye, comprate i fiammiferi, sono i migliori,
דערמיט ווערט איר אַ ‫יתומל דערקוויקן	Con questo risolleverete un orfano.
אומזיסט מײַן שרײַען און מײַן לױפֿן	Ma invano grido, invano vado su e giù, [6]
קײנער וויל בײַ מיר ניט קױפֿן	Nessuno vuole comprarmi nulla,
אױסגײן וועל איך מוזן ווי אַ הונט	E io dovrò crepare come un cane.
מײַן טאַטע אין מלחמה האָט פֿאַרלױרן זײַנע הענט	Mio papà ha perso le mani in guerra,
מײַן מאַמע האָט די צרות מער אױסהאַלטן נישט געקענט	La mamma non ha potuto più reggere le sventure
יונג אין קבֿר זי געטריבן	E giovane se n'è andata nella tomba,
בין איך אױף דער וועלט פֿאַרבליבן	Io sono rimasto solo al mondo
אומגליקלעך און עלנט ווי אַ שטײן	Infelice e solo come un sasso.
ברעקלעך קלײַב איך אױף צום עסן אױף דעם אַלטן מאַרק	Raccolgo briciole per mangiarmele al Mercato Vecchio,
אַ האַרטע באַנק איז מײַן געלעגער אין דעם קאַלטן פּאַרק	Una panchina dura è il mio giaciglio al freddo nel parco. [7]
אין דערצו די פּאָליציאַנטן	E come non bastasse, i poliziotti
שלאָגן מיך מיט שווערן קאַנטן	Mi pestano coi duri bordi delle loro armi,
ס העלפֿט ניט מײַן בעטן מײַן געווײן	Implorare e piangere non serve a niente.
קופּיטיע קױפֿט זשע קױפֿט זשע פּאַפּיראָסן	Kupitye, comprate le mie sigarette,
טרוקענע פֿון רעגן נישט פֿאַרגאָסן	Asciutte dalla pioggia, non inzuppate,
‫קױפֿט זשע ביליק בנאמנות‬	Compratele dunque, sono davvero poco care,
קױפֿט און האָט אױף מיר רחמנות	Compratele e abbiate pietà di me,
ראַטעוועט פֿון הונגער מיך אַצינד	Salvatemi dalla fame ora.
קופּיטיע קױפֿט זשע שוועבעלאַך אַנטיקן	Kupitye, comprate i fiammiferi, sono i migliori,
דערמיט ווערט איר אַ ‫יתומל דערקוויקן	Con questo risolleverete un orfano.
אומזיסט מײַן שרײַען און מײַן לױפֿן	Ma invano grido, invano vado su e giù,
קײנער וויל בײַ מיר ניט קױפֿן	Nessuno vuole comprarmi nulla,
אױסגײן וועל איך מוזן ווי אַ הונט	E io dovrò crepare come un cane.
איך האָב געהאַט אַ שוועסטערל אַ קינד פֿון דער נאַטור	Avevo una sorellina, figlia di nessuno [8],
מיט מיר צוזאַמען זיך געשלעפּט האָט זי אַ גאַנצן יאָר	Insieme a me vagava per tutto il giorno.
מיט איר געווען איז מיר פֿיל גרינגער	Con lei mi andava tanto meglio,
לײַכטער ווערן פֿלעגט דער הונגער	La fame era più leggera
ווען איך פֿלעג אַ קוק טאָן נאָר אױף איר	Quando soltanto la guardavo.
מיטאַמאָל געוואָרן איז זי שוואַך און זײער קראַנק	Ma di colpo si è tanto indebolita e ammalata,
אױף מײַנע הענט איז זי געשטאָרבן אױף אַ גאַסן באַנק	È morta tra le mie braccia su una panchina per strada.
און אַז איך האָב זי פֿאַרלױרן	E quando l'ho perduta,
האָב איך אַלץ אָנגעווױרן	Ho perduto tutto quanto,
זאָל דער טױט שױן קומען אױך צו מיר	E che la morte arrivi anche per me.
קופּיטיע קױפֿט זשע קױפֿט זשע פּאַפּיראָסן	Kupitye, comprate le mie sigarette,
טרוקענע פֿון רעגן נישט פֿאַרגאָסן	Asciutte dalla pioggia, non inzuppate,
‫קױפֿט זשע ביליק בנאמנות‬	Compratele dunque, sono davvero poco care,
קױפֿט און האָט אױף מיר רחמנות	Compratele e abbiate pietà di me,
ראַטעוועט פֿון הונגער מיך אַצינד	Salvatemi dalla fame ora.
קופּיטיע קױפֿט זשע שוועבעלאַך אַנטיקן	Kupitye, comprate i fiammiferi, sono i migliori,
דערמיט ווערט איר אַ ‫יתומל דערקוויקן	Con questo risolleverete un orfano.
אומזיסט מײַן שרײַען און מײַן לױפֿן	Ma invano grido, invano vado su e giù,
קײנער וויל בײַ מיר ניט קױפֿן	Nessuno vuole comprarmi nulla,
אױסגײן וועל איך מוזן ווי אַ הונט	E io dovrò crepare come un cane.
	[1] papirosn: propriamente si tratterebbe delle famose sigarette "alla russa" col bocchino di carta (papirosy, in polacco credo si dica "papierosy"). Si tratta senz'altro di questo tipo di sigarette, che venivano sempre vendute sfuse e per le strade. In yiddish esiste peraltro anche sigaret, pl. sigaretn, ma si usa di più per le sigarette americane o roba del genere. Per farsi la sigaretta arrotolata, invece, ci si fa una "bibele" (o "bibule"), il "drummino" di adesso. [2] Lett. solo “io vago attorno”, “vagabondo”. [3] L' “alba” è in yiddish un sostantivo “plurale tantum”, “gli inizi” (baginen). Dal comune verbo germanico per “iniziare, cominciare”, in yiddish baginen che è però un arcaismo uscito dall'uso (al suo posto si usa onfangn, ted. anfangen). [4] In modo realistico, il “comprate” del povero orfanello non è in yiddish, ma in russo (kupitye, купите), ripetuto poi in yiddish (koyft). Da notare che il verbo per “comprare” è di antichissima origine latina (cauponor “faccio compravendita”), passato poi nel germanico comune ai tempi dei primi commerci sul limes, e poi dal germanico nelle lingue slave. [5] Espressione ebraica: “in fede, in buona fede”. [6] Lett. “Vano il mio gridare e il mio andare qua e là” (in yiddish, come in tedesco comune, loyfn [laufen] non significa soltanto “correre” ma, genericamente, “camminare, andare”.) [7] Lett. “giaciglio nel freddo parco”. [8] L'espressione kind fun der natur non significa “dono della natura” (v. la traduzione francese), ma “figlio/a di nessuno”: un'orfanella come lo sventurato protagonista di questa riedizione della “Piccola Fiammiferaia”.