| Traduzione italiana pressapoco alla lettera di Krzysiek Wrona
21-22 agosto 2016 |
GRZEBANIE WROGA | L’INUMAZIONE DI UN NEMICO |
| |
I. | I. |
| |
Serce mam strute. | Avvelenato è il cuore mio. |
| |
Oto kazali mi pogrzebać wroga, co zginął w bitwie. | Ecco, mi hanno fatto seppellire un nemico che è caduto in battaglia. |
Do ręki mi dali łopatę, palcem wskazali: wróg! | Mi hanno dato la vanga nelle mani e l’hanno additato: il nemico! |
| |
Larmo grajcie, trębacze! Larmo przeciągłe a lute! | Larmo suonate trombettieri! Larmo lungo e cupo! |
W kotły uderzcie, dobosze! Dmijcie w mosiężne puzony! | Battete tamburi, oh, tamburini! Tuonate tromboni d’ottone! |
Na czarną, na straszną, ponurą – grzebania nutę! | Oscura, spaventosa, nera, nota di inumazione! |
| |
Raźno chwyciłem łopatę, a nie wiem, kim jest mój wróg: | Ho preso al volo la vanga, ma non lo so, chi fosse il mio nemico: |
| |
Czy chłop, czy pan, czy robotnik, | Che fosse un villano, un padrone o fosse un operaio, |
Czy podły człek, czy szlachetny – | Un vile o fosse un distinto – |
Wiem tylko jedno: wróg. | So solo una cosa: nemico. |
Bo wraży kształt jego czapki i wraże na nim guziki, | Perché odiosa è la forma del suo berretto e odiosi sono i suoi bottoni, |
Choć oczy na poły przywarte i ręka, co ściska broń | Anche se gli occhi semichiusi e la mano che stringe il fucile |
Tak samo, tak samo bolesna, | Sia uguale, nello stesso modo è dolorosa |
Tak samo, tak samo zmęczona | Sia uguale e stanca nello stesso modo |
Jak ręka brata mojego, jak brata mojego dłoń. | Come la mano di mio fratello, come di mio fratello la mano. |
| |
Więc jakże grzebać mi ciebie, wrogu ty mój oniemiony, | Come faccio allora a seppellirti, a te, mio nemico muto, |
Skoroś jest taki jak brat? | Se sei come fratello? |
Więc jakże chować mi ciebie, zewłoku ty wykrzywiony, | Come faccio allora a seppellirti, a te, carcassa ripiegata su se stessa, |
Skoro cię zabił mój brat? | Se è stato mio fratello a ucciderti? |
| |
Wykołysała cię ziemia – rodna, pachnąca, | Ti aveva cullato la terra – fertile, fragrante, |
Wypiastowała cię matka – dobra, troskliwa, | Ti aveva fatto crescere la madre – generosa, premurosa, |
Wyhołubiła cię dziewka – ciepła, wstydliwa, | Ti aveva voluto tanto bene la ragazza – calda, timida, |
Wykołysała cię ziemia – rodna, pachnąca. | Ti aveva cullato la terra – fertile, fragrante. |
| |
Latem chodziłeś na pole – sierpem żąć żyto, | D’estate andavi per campi – con la falce tagliare segale, |
Jesienią kopałeś ziemniaki – motyką, | D’autunno scavavi patate – con la zappa, |
Zimą siedziałeś w chałupie – i piłeś, | D’inverno stavi nella capanna – e bevevi, |
A wiosną, a wiosną z dziewkami w karczmie tańczyłeś. | E di primavera, a primavera ballavi con le bardasse nella locanda. |
| |
Nocamiś sypiał przy koniach na słomie zmierzwionej | Di notte dormivi vicino a cavalli, nella paglia arruffata |
Albo, też szedłeś do żony | Oppure, andavi dalla moglie |
Swej, czarnobrewy. | Tua, dalle sopracciglia nere. |
Ojcaś starego w chałupie trzymał, jak Pan Bóg przykazał: | Il tuo vecchio padre tenevi nella capanna, come Dio comanda: |
Nie żałowałeś mu strawy, syn byłeś – prawy. | Non gli lesinavi da mangiare, eri un figlio – retto. |
| |
I wzięli cię, wzięli do wojska, | E ti hanno preso, ti hanno preso a far militare, |
Dali ci mundur i buty, | Ti hanno dato l’uniforme e gli scarponi, |
Bajnet i gwer, i patrontasz – | La bajonnetta e lo schioppo, e giberna – |
Ładnie ty teraz wyglądasz | E adesso sei conciato proprio per bene |
Bajnetem pokłuty! | Forato da bajonnetta! |
| |
I leżysz na polu ugornym, | E giaci sul maggese nudo, |
Bo iść ci kazali wodzowie, | Perché te ce l’hanno mandato i capoccia, |
A wodzom kazali królowie, | E ai capoccia l’hanno ordinato i re, |
A królom – duma i Bóg. | E ai re – l’orgoglio e Dio. |
Od Boga wszelka jest władza, | Ogni potere è dato dal Dio, |
Na trony króle On sadza, | È Lui che fa sedere su troni i re, |
Przeto mi leżysz u nóg. | Perciò mi giaci ai piedi. |
| |
I leżysz na polu ugornym, | E giaci sul maggese nudo, |
I krwią się zbroczyło twe lice, | E il tuo viso è sporco di sangue, |
Gdyż wola to była Boża, | Perché fu volontà di Dio |
Aby od morza do morza | Che dal mare al mare fosse |
Szły mego kraju granice. | Corressero del mio paese confini. |
| |
I wola była to Boża, | E fu la volontà di Dio, |
By nafta i przemysł węglowy, | Che il petrolio e l’industria del carbone, |
I cały nasz wyrób krajowy | E tutto il prodotto nazionale |
Był wolny, był wolny od ceł. | Fosse libero, fosse libero dal dazio. |
Więc przeto zbyłeś swej głowy, | Allora, questa è la causa per la quale ce l’hai giocato la testa, |
Nie twój będzie zasiew nowy | Non sarà la tua già la semina nuova |
I ziaren nie będziesz już mełł. | E non macinerai tu il grano che darà. |
| |
Nie pójdziesz do swej czarnobrewy, | Non andrai più dalla tua donna dalle sopracciglia nere, |
Nie będziesz dziatek z nią miał! | Non avrai dei bimbi con lei! |
Opustoszeją twe chlewy, | Si svuoteranno i tuoi porcili, |
Ogród ci zniszczą ulewy, | L’orto ti distruggeranno le tempeste, |
Stratują koła dział. | Lo pesteranno le ruote di cannoni. |
| |
A iżeś całe swe życie | E visto che per tutta la tua vita |
Gnoił swą ziemię obficie, | Concimavi la tua terra abbondantemente, |
Będziesz mi, wrogu nawozem | Mi farai, nemico, da letame |
Pod wszystkie moje zasiewy. | Per tutte le mie seminature. |
| |
Na tobie wzniosę me zamki | Su di te innalzerò i miei castelli |
Warowne, z ostrymi wieżami, | Fortificati, a torri coronate da guglie, |
Na tobie zbuduję mą sławę | Su di te costruirò la mia gloria |
I rozpowszechnię pieśniami. | E la diffonderò tramite i canti. |
| |
Będą się moi synowie | Figli miei studieranno a scuola |
W szkołach o tobie uczyli: | Te, e la storia tua: |
Jakośmy ciebie zabili – | Come è successo che ti abbiamo ammazzato – |
Niech im to wyjdzie na zdrowie! | Che crescino in buona salute! |
| |
II. | II. |
| |
Serce mam strute. | Avvelenato è il cuore mio. |
Za chwilę, wraży mój chłopie, | Fra un attimo, pezzo di merda, |
Dół ci grobowy wykopię, | Ti scaverò la fossa, poi butto un po’ di sabbia |
Przyklepię butem. | E la pigerò col piede calzato. |
| |
Leż, dumaj sobie w spokoju | Giaci, medita in pace |
O żniwach, o dziewkach z udoju | Sulla mietitura, sulle bardasse della munta |
I o tym, żeś kiepski miał wikt. | E sul fatto di vitto scarso. |
I o tym kapralu, co walił, | E su quel caporale che ti pigliava a bastonate |
Gdyś fajkę sobie zapalił, | Quando ogni tanto avevi acceso la tua pipa, |
A nikt nie obronił cię, nikt! | E nessuno ti abbia difeso, nessuno! |
| |
A teraz pan jesteś hojny! | Ma adesso sei prodigo! |
Leżysz tak sobie spokojny, | Giaci tranquillo così, tutto calmo, |
Jakbyś podwójny wziął żołd. | Come se ti fosse arrivata la doppia paga. |
A wiesz ty, synu chamowy, | Ma lo sai tu, figlio di Cam, |
Za cenę twej ciemnej głowy | Che al prezzo della tua rapa ignorante |
Cesarzom świat złoży hołd! | Il mondo ai cesari il tributo farà! |
| |
A wiesz ty? Serce mam strute – | Ma lo sai tu? Avvelenato è il cuore mio – |
Dajcie mi rychło cykutę: | Datemi presto la cicuta: |
Zapomnieć chcę moich dni. | Voglio scordare giorni miei. |
A kiedy stanę przed Sędzię, | E quando mi presenterò al Giudice, |
Niech wtedy żadnej nie będzie | Che sia libero da ogni veleno |
Trucizny w mym sercu ni w krwi. | Sia il sangue mio che il mio cor. |
| |
Ja wtedy chcę być wesoły | Voglio essere allegro, allora, |
Jak młody szumiący las | Come un giovane bosco frusciante |
W najsłodszym miesiącu maju, | Nel mese più dolce di maggio, |
Niechaj mi wtedy zagrają | Che mi suonino allora |
Grajkowie niebios: anioły – | Musicanti dei cieli: angeli – |
I skrzypki, i flety, i bas. | E violini, e flauti, e basso. |
| |
Niech święta nam zagra Cecylia | Che Santa ci suoni Cecilia |
Przebłogi hymn niepamięci, | L’inno strabeato d’oblio, |
Czysty jak czysta jest lilia, | Casto come sia casto fiordaliso, |
Słodki jak woń sianożęci. | Dolce come il profumo di fienagione. |
Niech wszyscy zagrają nam święci. | Che ci suonino tutti i santi. |
| |
Bo padniem sobie na szyję: | Perché ci abbracceremo: |
I ty, i ja jak kamraty, | Sia tu, che io, come fossimo compagni, |
A potem ci nogi obmyję, | E poi ti laverò i piedi, |
A potem ci rany obmyję, | E poi ti laverò le ferite, |
A z ran twych wykłują się kwiaty. | E dalle tue piaghe sforeranno i fiori. |
| |
Zakwitniesz wtedy przecudnie | Fiorirai, allora, meravigliosamente, |
Niczym bławaty, rezeda | Come se fossi un ciano, o una luteola |
W słoneczne majowe południe: | Nel pieno di sole mezzogiorno di maggio: |
A to zakwitnie twa bieda, | E sarà la tua miseria che fiorirà, |
A to zapachnie twa męka, | E sarà la tua pena che profumerà, |
Twój pot, twa krew. | Il tuo sudore, tuo sangue. |
| |
O, zawoniejesz szołomnie | Oh, sconvolgente sarà la tua fragranza, |
Wielką radością upity, | Sarai briaco di gioia, |
Bowiem stać będziesz koło mnie | Perché mi starai di fianco, |
I miłujący, i syty – | Sarai amoroso, sarai sazio – |
W palmę się zmieni twa ręka! | E una palma diventerà la tua mano! |
| |
I będziesz wielce dostojny | E sarai molto solenne |
W pańskiej, niebieskiej stodole, | Nella celeste stalla del Signore, |
A na skrwawionym twym czole | E sulla tua fronte insanguinata |
Zabłysną święte gloriole, | Santi splenderanno aloni, |
Wrogu mój, bracie mój, chłopie! | Nemico mio, fratello mio, ragazzo! |
| |
A ja tam będę przy tobie, | E io là con te ci sarò, |
A przy nas nasi ojcowie, | E con noi i nostri padri, |
A przy nich ojców ojcowie – | E con essi i padri dei padri – |
| |
Tam stanie nas wielka gromada, | Ci sarà di noi una torma là, |
Jak gdyby owieczek stada | Come se fosse le greggi di pecorelle |
Zegnali z łąk pastuszkowie. | Avrebbero radunato pastorelli scendendo dai pascoli. |
| |
Będą tam pany i chłopy | Ci saranno contadini e padroni là, |
Z Ameryki, Azji, Europy, | Dall’America, dall’Asia, dall’Europa, |
Jak nieprzeliczone snopy | Come fosse innumerevoli covoni |
Zalegną tysiące włók. | Che si stenderanno per mille erpici. |
| |
Szewcy, stolarze i krawcy, | Ciabattai, falegnami e sarti, |
Poeci, kpy i oprawcy, | Poeti, babbei e aguzzini, |
Zduny i tkacze, i znawcy | Fumisti e tessitori, e conoscitori |
Wszelakich człowieczych sztuk. | Di ogni umana arte. |
| |
Karciarz tam będzie z kapłanem, | Giocatore di carte, o baro, lo trovi là con cappellano, |
A żebrak z wielmożnym panem, | E accattone con vossignoria, |
A bankier ze sławnym kapcanem | E banchiere con un famoso cempenna |
Serdeczny bruderszaft pił. | Brinderanno alla fratellanza eterna. |
| |
Niemiec i Żyd, i Rzymianin, | Tedesco e ebreo, e romano, |
Polak i Czech, i Rosjanin | Polacco e ceco, e russo |
Ściskać się będą, co sił. | Si stringeranno fortemente negli abbracci. |
| |
Człowiek i lew, i tygrysy, | Uomo e leone, e tigri, |
Koty i szczury, i lisy | Gatti e sorci, e volpi |
Obsiędą miedze stu skib. | Si metteranno seduti su margini di cento zolle. |
| |
Orły, kukułki i szpaki, | Aquile, cuculi e storni, |
Chrząszcze, ba – nawet robaki | Coleotteri, mah – perfino vermi |
I wszystkie gatunki ryb. | E tutte le specie di pesci. |
| |
Dzieci tam będą i starce | Proprio là vegliardi e bambini |
Ucieszne wyprawiać harce, | Si abbandoneranno ai giochi giocondi, |
A na wierzbowej fujarce | E su un piffero di salice |
Zagra nam pastuch nasz: Bóg. | Suonerà per noi il nostro pastoraccio: Dio. |
| |
I zagra pieśń o boleści, | E ci suonerà un canto su dolore che |
W której się wszystko pomieści | Sia capace di comprendere tutto, |
Krzywda i wszystkie nadzieje… | Il torto e tutte le speranze… |
Aż z owej smutnej powieści | Finché da quel triste racconto |
Dusza nam zgołębieje. | L’anima nostra si placherà in una specie di colomba. |
| |
III. | III. |
| |
A czego patrzysz tak głupio, | E perché guardi così stupidamente |
Kiedy przemawiam do ciebie? | Mentre ti faccio un discorso? |
A obróć grzecznie swą trupią | E dai, fai bravo e gira il tuo cadaverico |
Czaszkę, gdy pan ciebie grzebie! | cranio, quando ti faccio ‘sto favore di sepoltura! |
| |
Uch! Marny wraży zdechlaku, | Uh! Misera vile carogna, |
Nie krzyw się tak przeokropnie! | Smetti di fare ‘ste orrende smorfie! |
Ktoś inny, skoro tu przyjdzie, | Un altro, mettiamo, se passerà di qua, |
Bez ceremonii cię kopnie. | Ti darà un calcio senza tanti complimenti. |
| |
Naści raz jeszcze łopatą – | Tiè, un’altra botta di vanga – |
I koniec! Na mnie już czas! | E basta! Andar devo via! |
A teraz jestem jak głaz, | E adesso son come un sasso, |
A teraz jestem jak głaz | E adesso son come un sasso |
Zimny. – – – – – | Freddo. – – – – – |
– – – – – – – – – – – | – – – – – – – – – – – |
| |
Larmo grajcie, trębacze! Larmo przeciągłe a lute! | Larmo suonate trombettieri! Larmo lungo e cupo! |
Larmo, larmo – dobosze! | Larmo, larmo – oh, tamburini! |
Serce mam strute. | Avvelenato è il cuore mio. |