Il canto sospeso

Luigi Nono

Originale VERSIONE ITALIANA delle lettere... ENGLISH TRANSLATION of the letters... VERSION FRANÇAISE des lettres ... HRVATSKI PRIJEVOD pisma i biografija VERSIONE... CРПСКИ ПРЕВОД писма и биогpaфиja V... TRADUCCIÓN ESPAÑOLA de las cartas y... TRADUÇÃO PORTUGUESA das cartas e... NEDERLANDSE VERTALING van de brieven... БЪЛГАPCКИ ПРEBOД на писмата и в... TRADUCERE ROMÂNEASCĂ a scrisorilor ş... Traduzione di Ginnasio Vagur Faeroer... Versione faroese

POLSKI PRZEKŁAD listów i biografii

Anton Popov [Антон Попов] 26 de ani – profesor şi ziarist. Provine dintr-o familie urmărită politic, a publicat povestiri şi poezii. A fost împuşcat la 23 iulie 1943 la Sofia. Dragă mamă, dragă frate, dragă soră, Mor pentru o lume care va străluci cu o lumină aşa de puternică, de frumuseţe aşa de mare, încât propriul meu sacrificiu nu înseamnă nimic. Consolaţi-vă cu gândul că pentru ea milioane de oameni au murit în miile de lupte pe baricadele şi pe fronturile de război. Consolaţi-vă cu gândul că ideile noastre vor învinge. Anton * Andreas Likourinos [Αντρέας Λικουρίνος] 14 ani, elev, născut la Kallithea/Atena. Împuşcat fără proces la 5 septembie 1943 la Kessariani. Tată, ei mă duc la Kessariani pentru execuţie împreună cu alţi şapte arestaţi. Te rog să informezi familiile lor. Nu fii trist. Mor pentru libertate şi pentru patrie. Andreas * Elefthérios Kiossés [Ελευθέριος Κιωσσής] 19 ani, student al literaturii şi filozofiei, împuşcat la 5 iunie 1942 la Kessariani ca ostatec. Dragă mamă, dragă tată, surioară, Astăzi, la 5 iunie 1942, ne vor împuşca. Vom muri ca bărbaţi pentru patrie. Nu sufăr deloc şi de aceea nici nu vreau ca voi să suferiţi. Nu vreau nici plânsete, nici lacrimi. Aveţi răbdare. Vă urez să fiţi fericiţi şi să nu vă întristaţi din cauza mea. Salutări din toată inima tuturora. Suntem demni de strămoşii noştri şi de Grecia. Nu tremur şi vă scriu stând în picioare. Respir pentru ultima oară miresmele aerului elenic de la poalele muntelui Imetos. Este o dimineaţă minunată. Ne-am împărtăşit şi ne-am dat şi cu apă de colonie, pe care unul dintre noi o avea în buzunar. Rămâi cu bine, Grecia, mamă a tuturor eroilor. Lefteris * Konstantinos Sirbas [Κωνσταντίνος Σίρμπας] 22 de ani, frizer. A fost spânzurat în prezenţa tatălui său la 18 aprilie 1943 în piaţa centrală de la Trikala. Tată scump, Peste două ore mă vor spânzura în piaţă fiindcă sunt un patriot. Nu se poate face nimic. Nu fi trist, tată, aşa mi-a fost soarta. Nu voi muri singur. Rămâi cu bine. La revedere în lumea cealaltă. Vă aştept şi ziua revederii va fi o sărbătoare. Luaţi hainele mele de la poliţie. Portofelul meu nu conţinea nimic, dar este nou. Ia-l tu, tată. Adu-ţi aminte că fiul tău este întristat că nu va auzi clopotele libertăţii. Kostas - a fost scris că voi muri în aprilie. * Chaim 14 ani, fiu de ţăran, născut în Galiţia. În cursul unei razii a fost prins şi, împreună cu mii de alţi tineri evrei, dus în tabăra de la Pustkov şi ucis. Un ţăran a găsit scrisoarea lui aruncată prin sârma ghimpată şi a dat-o părinţilor săi. Dragii mei părinţi, Dacă cerul ar fi hârtie şi toate mările ale lumii ar fi cerneală, nici atunci n-aş fi în stare să descriu suferinţele mele şi tot ce văd în jurul meu. Lagărul se află într-un luminiş. Dis de dimineaţa suntem împinşi la muncă în pădure. Îmi sângerează picioarele fiindcă mi s-au luat pantofii. Muncim toată ziua, aproape fără mâncare şi noaptea dormim pe pământ – ni s-au luat şi paltoanele. În fiecare noapte vin soldaţi beţi şi ne bat cu bâte de lemn, sunt plin de vânătăi, negru peste tot ca o bucată de lemn pârjolit. Din când în când ni se aruncă nişte morcovi cruzi sau sfecle furajere. Este mare ruşine: lumea se bate ca să prindă o bucăţică sau o frunzuliţă. Acum două zile doi băieţi au fugit, atunci am fost puşi la rând şi fiecare al cincilea a fost împuşcat. Eu nu eram cel de al cincilea, dar ştiu că de aici nu voi pleca viu. Vă spun tuturora să rămâneţi cu bine şi plâng. * Eusebio Giambone 40 de ani, zeţar, născut la Monferrato/Asti. Împreună cu Gramsci şi Parodi a participat la ocuparea unor fabrici. În anul 1923 a fost obligat să emigreze în Franţa. După ce germanii au ocupat Franţa a fost activ în rezistenţă. Expulzat din Franţa, s-a întors la Torino şi a devenit membru al mişcării de rezistenţă. La 5 aprilie 1944 a fost împuşcat de corpul de execuţie al Gărzii Naţionale Republicane la poligonul naţional Martinetto din Torino. În câteva ore desigur nu voi mai fi, dar te asigur că voi fi calm şi liniştit în faţa corpului de execuţie, aşa cum sunt şi acum, aşa cum am fost în cursul celor două zile ale pseudoprocesului, aşa cum am fost la pronunţarea sentinţei, fiindcă ştiam doar, chiar de la începutul pseudoprocesului, că rezultatul va fi condamnarea la moarte. Oare cei care ne condamnă sunt tot aşa de calmi? Desigur că nu. * Irina Malozon [Ирина Mалозон] Membră a organizaţiei de tineret Komsomol. A distribuit material scris de unchiul său (acel unchi căruia îi este adresată această scrisoare). În rezistenţă a fost curier, a fost prinsă de germani şi ucisă. Dragă unchiule, De moarte nu mi-e frică. Regret doar că viaţa mea a fost aşa de scurtă şi că am făcut puţin pentru ţara mea. Unchiule, m-am obişnuit deja cu închisoarea. Nu sunt singură, suntem mulţi. Unchiule, de aceea nici nu mi-e frică de moarte. Spune-i mamei să nu plângă. Oricum n-aş fi trăit multă vreme lângă ea. Aveam drumul meu. Mama să ascundă banii, altfel nemţii îi vor fura. Rămâi cu bine, a ta nepoata Irina * Liubca Şevţova [Любка Щевцова] Membră a grupului de tineret Garda Tânără, a fost prinsă de germani şi torturată. La 7 februarie 1943, cu o săptămână înaintea eliberării oraşului Krasnodon, a fost ucisă de SS. Rămâi cu bine, mamă, pământul umed o va acoperi pe fiica ta Liubca. * Esther Srul În septembrie 1942, aceia dintre cei 10000 de locuitori ai oraşului Kovel din Volhinia care încă nu fusese ucişi, au fost închişi în sinagogă. Capturaţii au fost duşi afară în grupuri şi împuşcaţi. O femeie a supraveţuit, devenind nebună. În ruinele sinagogei s-au găsit mesaje scrise în limba idiş. Porţile se deschid. Iată-i pe ucigaşii noştri. Au mănuşi albe în mâinile lor murdare. Ne alungă doi câte doi din sinagogă. Dragele mele surori, şi dragi fraţi, cât de greu este să-ţi iei rămas bun de la viaţa frumoasă. Voi cei care rămâneţi în viaţă, să nu uitaţi niciodată uliţa noastră evreiască. Fraţi şi surori, răzbunaţi-ne faţă de ucigaşii noştri. Esther Srul, ucisă la 15 septembrie 1942 * Elli Voigt 32 de ani, născută la Berlin. Avea legătură cu mişcarea clandestină a muncitorilor. Nu există documente privind arestarea sau procesul său. La 8 decembrie 1944 a fost decapitată. Dragul meu camarad, Mi s-a îngăduit să-mi iau rămas bun de la tine, ceea ce, din păcate, celor mai mulţi oameni nu este permis. Ştiu că tu, dacă ţi-ar sta în putere, mi-ai lua cea mai grea povară. Fiecare, însă, trebuie să răspundă singur pentru faptele sale. Dragostea mea pentru tine mă ajută mai mult decât credeam. Nu cred că trebuie să te asigur că te voi iubi până în mormânt. Fii tu copiilor ceea ce ai fost şi pentru mine, un camarad. Merg spre moarte cu speranţa vieţii. Merg având credinţa într-o viaţă mai bună pentru voi.

Anton Popow [Антон Попов] 26 lat – nauczyciel i dziennikarz. Pochodził z rodziny politycznie prześladowanej. Opublikował opowiadania i wierzse. Rozstrzelany w Sofii 23 lipca 1943r. Kochana Mamo, kochany Bracie, kochana Siostro! Umieram za świat, ktory będzie promieniował tak silnym światłem i takim pięknem, że moja ofiara nie ma znaczenia . Pocieszcie się myślą, że za ten świat umarli miliony ludzi w tysiącach walk na barykadach i na frontach wojny. Pocieszcie się myślą, że nasze ideje zwyciężą. Anton * Andreas Likourinos [Αντρέας Λικουρίνος] 14 lat, uczeń, urodzony w Kallitei k. Aten. Bez postępowania sądowego rozstrzelany w Kessariani 5 września 1943 r. Tato, zawiozą mnie do Kessariani, żeby stracić razem z siedmioma innymi aresztowanymi. Proszę Ciebie, poinformuj ich rodziny. Nie bądź smutny. Umieram za wolność i ojczyznę. Andreas * Eleftherios Kiosses [Ελευθέριος Κιωσσές] 19 lat, student literatury i filosofii, rozstrzelany jako zakładnik w Kessariani 5 czerwca 1942r. Kochani Mamo, Tato i Siostrzyczko, dzisiaj 5 czerwca 1942 r. rostrzelają nas. Umrzemy jako mężczyźni za ojczyznę. Ja wcale nie cierpię i dlatego też nie chcę, żebyście Wy cierpieli. Nie chcę żadnego biadania i żadnych łez. Bądźcie cierpliwi. Zyczę Wam, żebyście byli szczęśliwi, a nie smutni ze względu na mnie. Pozdrowienia wszystkim z całego serca. Jesteśmy godni naszych przodków i Grecji. Nie trzęsę się, piszę Wam stojąc wyprostowany na moich nogach. Po raz ostatni oddycham aromatycznym helleńskim powietrzem pod Hymettosem. Jest przepiękny poranek. Przyjęliśmy świętą komunię i pokropiliśmy się wodą kolońską, którą ktoś z nas miał w kieszeni. Zegnaj Grecjo, matko bohaterów! Lefteris * Konstantinos Sirbas [Κωνσταντίνος Σίρμπας] 22 lata, fryzjer. Powieszony w obecności ojca na placu glównym w Trikale 18 kwietnia 1943r. Mój szanowny Ojcze, za dwie godziny powieszą mnie na placu, bo jestem patriotą. Nic nie można zrobić. Nie bądź, Ojcze, rozgoryczony, taki mój los. Umrzę w towarzystwie. Zegnaj. Do zobaczenia w innym świecie. Będę na Was czekał, i dzień, w którym przyjdziecie, będzie świętem. Moją odzież możecie odebrać w policji. Mój Pugilares jest pusty, ale nowy. Ty go weź, Ojcze. Pamiętaj, że Twój syn jest rozgoryczony, bo nie usłyszy dzwonów wolności. Kostas – było napisane, że umrę w kwietniu. * Chaim 14 lat, syn rolnika, urodzony w Galicji. Aresztowany podczas łapanki, deportowany z tysiącami innych młodych żydów do obozu w Pustkowie i zamordowany tamże. Pewien chłop znalazł ten list, przerucony przez drut kolczasty i oddał rodzicom chlopca. Moi kochani Rodzice, gdyby niebo było papierem, a wszystkie morza ziemi atramentem, nie mógłbym opisać Wam swojego cierpienia i wszystkiego, co widzę dookoła. Obóz znajduje się na polanie. Wcześnie z rana pędzą nas do lasu na pracę. Moje stopy krwawią, bo odebrano mi buty. Cały dzień pracujemy, prawie bez jedzenia, a nocą śpimy na ziemi, odebrano nam też płaszcze. Co nocy przychodzą pijani żołnierze i biją nas drewnianymi pałkami, i moje ciało jest czarne od siniaków jak kawał obpalonego drewna. Czasami rzucają nam surowe marchewki albo buraki pastewne, i to hańba: biją się tu, by zdobywać troszkę z tego czy choć listek. Wczoraj uciekło dwóch chłopców, postawiiono nas w szeregu i co piątego zastrzelono. Nie byłem piątym, ale wiem, że żywy stąd nie wyjjdę. Zegnam się ze wszystkimi i płaczę. * Esther Srul We wrześniu 1942 r. zamknięto tych z 10000 mieszkańców Kowla na Wołyniu, których jeszcze nie zabili, do synagogi. Wypuszczano ich grupkami i rozstrzeliwano. Jedna kobieta przeżyła, ona dostała obłędu. W ruinach synygogi znaleziono krótkie listy w języku jiddisz. Otwiera się brama. Tam nasi mordercy. Ubrani na czarno. Ich brudne ręce w białych rękawiczkach. Parami wypędzają nas z synagogi. Kochani bracia i siostry, jakie to ciężkie żegnać się z pięknym życiem. Wy, którzy będziecie żyć, nigdy nie zapomnijcie naszej małej uliczki żydowskiej. Siostry i bracia, pomścijcie się na naszych mordercach. Esther Srul, zamordowana 15 września 1942r. * Irina Malozon [Ирина Малозон] Członkini organizacji młodzieżowej „Komsomol“. Rozpowszechniała materiały, które napisał jej wujek (ten, do którego skierowano ten list). W ruchu oporu była łączniczką, Niemcy ją aresztowali i zabili. Kochany Wujku, nie boję się śmierci. Tylko żal mi, że tak krótko żyłam i tak mało zrobiłam dla swego kraju. Wujku, już się przyzwyczaiłam do więzienia. Nie jestem sama, jest nas dużo. Wujku, to dlatego nie boję się śmierci. Powiedz Mamie, żeby ona nie płakała. I tak nie bym żyła z nią długo. Miałam swoją drogę. Niech Mama schowa pieniądze, bo inaczej Niemcy je ukradną. Zegnaj, Twoja siostrzenica Irina * Eusebio Giambone 40 lat, składacz maszynowy, urodzony w Monferrato/Asti. Razem z Gramsci i Parodi uczestniczył w okupowaniu fabryk. 1923 zmuszony do emigracji do Francji, po okupacji Francji przez Niemcy działał w ruchu oporu. Eksmitowany z Francji wrócił do Turyna i tam współpracował z ruchem oporu. Rozstrzelany przez pluton egzekucyjny Republikańskiej Gwardii Narodowej (G.N.R.) na strzelnicy Marinetto w Turynie 5 kwietnia 1944 r. Za kilka godzin mnie na pewno już nie będzie, mimo tego upewniam Ci, że będę stał spokojny i opanowany przed plutonem egzekucyjnym, tak jak jestem spokojny i opanowany teraz i byłem w ciągu tych dwóch dni procesu pozornego, i podczas wygłaszania wyroku, bo wiedziałem już od początku tego procesu pozornego, że jego wynikiem będzie wyrok śmierci. Czy tamci, którzy nas sądzą, też są tacy spokojni? Na pewno nie. Lubka Szewcowa [Любка Щевцова] Członkini organizacji młodzieżowej „Molodaja Gwardia“, aresztowana i poddana torturom przez Niemców. Zabita przez SS 7 lutego 1943 r., tydzień przed wyzwoleniem miasta Krasnodon. Zegnaj, Mamo, Twoja córka Lubka odchodzi do wilgotnej ziemi. * Elli Voigt 32 lata, urodzona w Berlinie. Była w kontakcie z tajnym ruchem oporu robotników. Nie ma dokumentów co do jej aresztowania i procesu. Scięta 8 grudnia 1944r. Mój kochany Kolego, jest mi dane pożegnać się jeszcze z Tobą, niestety większość ludzi nie ma tej możliwości. Wiem, gdybyś mógł, to byś przejął najtrudniejsze na siebie. Ale każdy sam musi zapłacić za to, co on zrobił. Moja miłość do Ciebie ułatwia mi to w większym stopniu, niż przypuszczałam. Chyba nie muszę Cię zapewniać, że kocham Cię aż do grobu. Zawsze bądź dzieciom tym, którym zawsze byłeś dla mnie, kolegą. Idę naprzeciwko śmierci pełna nadziei na życie. Odchodzę wierząc w lepsze życie dla Was.